ESG wyparło społeczną odpowiedzialność z agendy zarządów

Listy do akcjonariuszy są według badań najczęściej czytanym elementem rocznych sprawozdań. Mają więc one znaczenie dla budowania relacji z inwestorami instytucjonalnymi. Co więcej, inwestorzy instytucjonalni również są pod presją do zwracania uwagi na ESG w spółkach portfelowych, ponieważ sami muszą na ten temat sprawozdawać. Tworzą produkty finansowe obejmujące wyłącznie inwestycje zgodne z trendem ESG.  Sprawa zielonej transformacji jest więc kluczowa również dla dyrektorki czy dyrektora finansowego szukającego finansowania.

Jakie były wyniki badań listów do akcjonariuszy, które przeprowadziłem wraz z zespołem (link do opracowania naukowego na końcu tekstu)? Czy zarządy polskich spółek sprzyjają zmianie, wspierając zieloną transformację? Czy angażują się w ten trend coraz mocniej? Przebadaliśmy za pomocą komputerowych metod analizy tekstowej 175 listów, czyli wszystkie spółki, które publikowały osobne sprawozdania CSR i niefinansowe od 2017 roku. Korzystaliśmy przy tym z infrastruktury CLARIN-PL i narzędzi przetwarzania języka naturalnego w języku Python.

Nie, zarządy bardzo rzadko wspierały zrównoważony rozwój. Jeśli znajdowaliśmy odniesienia do tematów ESG, to wiązały się one z omówieniem wyzwań a nie planowanych działań. Co ciekawe, tak samo wyglądały listy przygotowane specjalnie do raportów niefinansowych! Można się zastanawiać, po co przygotować taki list, skoro nie ma się nic do powiedzenia. Z czasem można zauważyć postęp. Pojawia się więcej informacji o działaniach, zmianie i wyzwaniach, szczególnie klimatycznych. Dalej jednak zarządy unikają zobowiązania się do konkretnych celów zrównoważonego rozwoju.

Zinterpretowaliśmy te wyniki od strony naukowej jako przykład zróżnicowania komunikacji według odbiorców. Zarządy chcą zadowolić interesariuszy dbających o zrównoważony rozwój, okazując im zainteresowanie i szacunek dla ich postulatów. Unikają jednak posługiwania się jezykiem strategii, celów i wyników. Ten język zarezerwowały dla inwestorów, którzy pozostają najważniejszą siłą domagającą się wyników. W efekcie, zarządy odpowiadają tylko na argumenty siłowe pozostałych interesariuszy, takie jak nowe przepisy unijne. Dobitnie świadczy o tym fakt, że dostosowując się do nowych przepisów, porzuciły tematy społecznej odpowiedzialności, które dotychczas były dla polskich spółek najważniejsze. Zielona transformacja wypchnęła pracownika i lokalną społeczność z obszaru zainteresowania zarządów.  

CFO ze spółek giełdowych próbują manewrować pomiędzy oczekiwaniami inwestorów, przepisami i opinią publiczną. Wydaje się, że wykazywanie zainteresowania tematem ESG przy jednoczesnym unikaniu zobowiązań było dotychczas dobrą strategią. Ewentualne plany transformacji najczęściej prezentowano jako ambitne lecz nieokreślone i realizowane w nieznanej przyszłości. Popularną techniką było też ograniczenie działań do wybranego problemu i zamknięcie ich w skrzynce, np. fundacji charytatywnej. Dzięki temu można odhaczyć działania ESG przy niskich nakładach.

Wnioski mogą jednak być odmienne. Przecież zarządy podejmowały tematy zrównoważonego rozwoju dobrowolnie, choć niedługo stanie się to obowiązkiem. Być może wymogi prawne są potrzebne, żeby uzasadnić większe zaangażowanie przed inwestorami. Wiemy przecież z doświadczenia jak trudne są projekty innowacyjne, a szczególnie projekty strategiczne, które nie przynoszą szybkich rezultatów finansowych. Dyrektorzy przekonani do zielonej transformacji dostają właśnie silny argument. 

Karol Marek Klimczak

 

Międzynarodowe czasopismo naukowe „Accounting in Europe” opublikowało właśnie artykuł autorstwa Karola Klimczaka z Politechniki Łódzkiej, Dominiki Hadro z Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu i Marcela Meyera z Uniwersytetu Nawarry w Hiszpanii z naukową analizą tekstów listów do akcjonariuszy polskich spółek giełdowych. Artykuł jest dostępny pod tymi linkami https://doi.org/10.1080/17449480.2023.2213242  i  https://www.researchgate.net/publication/371281506_Executive_communication_with_stakeholders_on_sustainability_the_case_of_Poland

 

Autor jest członkiem Jury Konkursu CFO Roku 2023. Jest profesorem zarządzania na Politechnice Łódzkiej.  Specjalizuję się w zarządzaniu finansami i finansach przedsiębiorstw. Wraz z zespołem zbiera nowe dane o firmach wykorzystujących przetwarzanie języka naturalnego i ekonometrię. Obecnie przeprojektowuje kursy dla odwróconej edukacji i kieruje zespołem badawczym w grancie NCN.