Bliski Wschód w 2022 roku – rosnące znaczenie dla Europy

NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA I PROCESY KSZTAŁTUJĄCYCH SYTUACJĘ NA BLISKIM WSCHODZIE w 2022 roku według Krzysztofa Płomińskiego, dyplomaty, b. ambasadora w Iraku i Arabii Saudyjskiej

1. ROZLUŹNIENIE POWIĄZAŃ SOJUSZNICZYCH ARABII I MONARCHII PŁW. ARABSKIEGO Z USA. Kraje te skorzystały z konsekwencji wojny w Ukrainie dla globalnego rynku energii, zaniedbań regionalnej polityki USA i alternatywnej oferty chińskiej. Postawiły na własne interesy, promowane przez nowe pokolenie przywódców, transformację, wygaszanie konfliktów w otoczeniu i dywersyfikację powiązań zewnętrznych.

2. INSTYTUCJONALIZACJA WSPÓLPRACY KRAJÓW ARABSKICH-IZRAEL W RAMACH POROZUMIEŃ ABRAHAMA. Przebieg procesu pozwala zakładać objęcie nim kolejnych państw i pogłębienie relacji bezpieczeństwa, mimo zmian politycznych w Izraelu. Równolegle wydarzenia wokół Mundialu pokazały siłę arabskiego społecznego poparcia dla aspiracji Palestyńczyków.

3. CHIŃSKI PROGRAM STRATEGICZNEGO PARTNERSTWA.
Sprecyzowany podczas wizyty Xi Jinpinga w Rijadzie i obejmujący trzy kręgi państw (Arabia, Zatoka, cały region). Wiążący strategiczne zakupy węglowodorów z partnerską ofertą chińską. Skala i charakter planów stanowią wyzwanie dla USA.

4. WZROST ZNACZENIA REGIONU DLA EUROPY. Agresja rosyjska na Ukrainę sprawiła, że Bliski Wschód i Płn. Afryka stały się dla UE alternatywą węglowodorową. Dywersyfikacja wymaga jednak wypracowania nowej koncepcji współpracy, partnerskich powiązań i przewartościowania podejścia do relacji. Uwzględniającej ekspansję chińską, amerykańskie koncepcje resetu i zachowanie tam przez Rosję wpływów i możliwości szkodzenia zachodnim interesom.

5. MUNDIAL W KATARZE. Dowartościował region, ujawnił jego potencjał, synergię, możliwości niwelowania różnic rozwojowych. Podważył wiele zachodnich stereotypów. Pozytywnie wpłynie na proces liberalizacji krajów konserwatywnych.

6. NAPIĘCIA WOKÓŁ IRANU. Ekspansywna polityka regionalna, w tym w Iraku i Syrii, zbrojenia, problem nuklearny, zacieśnienie powiązań z Rosją i siła protestów społecznych tworzyły splot stale grożący eskalacją. Po 24/2 istniejące napięcia nie przenosiły się jednak zasadniczo na zagrożenia dla regionalnej produkcji ropy i gazu i szlaków transportowych.

7. ŁAGODZENIE REGIONALNEJ WROGOŚCI. Nastąpiła poprawa relacji osobistych przywódców skonfliktowanych państw (Arabia i Egipt – Turcja, Katar – Egipt). Jednocześnie zaostrzył się konflikt Algieria-Maroko.

8. IMPAS WOKÓŁ KONFLIKTÓW. Agresja rosyjska oddziaływała negatywnie na cały region. Odwracała uwagę od lokalnych kryzysów (Syria, Jemen, Liban, Libia, Sudan) i spraw palestyńskich. Pogłębiała zagrożenia bezpieczeństwa, w tym żywnościowego i klimatyczne.

9. ZAKOŃCZENIE KRYZYSU POLITYCZNEGO W IRAKU. Po roku chaosu udało się powołać rząd. Sytuacja w kraju pozostaje jednak wysoce niestabilna, a Iran umacniania tam gospodarcze i polityczne wpływy.

10. DEMARKACJA GRANICY MORSKIEJ IZRAEL-LIBAN. Porozumienie otwiera drogę do eksploatacji gazu przez oba kraje, łagodzi istniejące napięcia i sprzyja uchronieniu gospodarki libańskiej od ostatecznego rozkładu.