Niskie płace – pochodna biznesu o niskiej wartości dodanej

Eurostat opublikował porównanie kosztu godziny pracy w Unii Europejskiej i w szczególności w strefie euro. Można pokusić się o tezę, że Polska ciągle należy do krajów oferujących pracę dość tanio. Ale można też inaczej zinterpretować te wyniki: w Polsce najczęściej wykonywana jest praca o niskiej wartości, a więc niskopłatna.  

Płace pokrywane są z wartości dodanej. Tak samo jak wynagrodzenie właściciela czy dawcy kapitału zewnetrznego. Zarówno strategia przedsiębiorstwa, jak i strategia gospodarcza powinna być oparta o te obszary, gdzie wartość dodana jest wysoka. Do tego sa potrzebne inwestycje w sektory o zaawansowanej technologii. W Polsce z inwestycjami jest słabo, wolimy konsumpcję i redustrybucyjną politykę socjalną.

W poniższym artykule Marian Ber, uczestnik śląskiego oddziału Klubu Dyrektorów Finansowych „Dialog”, pisze więcej o wartości dodanej w zarządzaniu przedsiębiorstwem. 

Iwona D. Bartczak

____________________________________________________________

Wartość dodana jest to  nadwyżka, którą przedsiębiorstwo wytwarza w wymianie z otoczeniem, a oblicza się ją jako różnicę pomiędzy  przychodami ze sprzedaży wytworzonych dóbr i usług oraz kosztami nabytych z otoczenia materiałów, towarów, energii i usług niezbędnych do wytworzenia tych dóbr i usług uzyskiwaną dzięki:

• kapitałowi zainwestowanemu (właściciele),
• podmiotom użyczającym własnych środków (kredytodawcy) oraz
• pracy ludzi zatrudnionych w przedsiębiorstwie (pracownicy).

 Wszystkie te trzy grupy chcą uczestniczyć w podziale wytwarzanej przez przedsiębiorstwo wartości dodanej, aczkolwiek w róży sposób:

• właściciele oczekują dywidendy,
• kredytodawcy żądają odsetek od pożyczonego kapitału, 
• pracownicy – zapłaty wynagrodzeń.

W kolejce do partycypowania w wartości dodanej ustawia się również państwo (podatki – od dochodu, od nieruchomości … ). Wartość dodana jest  jedną z najbardziej zobiektywizowanych miar efektywności funkcjonowania przedsiębiorstw, a jej znaczenia nie należy bagatelizować ze względu na znaczenie zarówno w krótkim, średnim jak i długim okresie funkcjonowania każdej firmy. Wartość dodana bowiem:

• Jest pierwotnym źródłem wartości dla akcjonariuszy
• Pokazuje wyraźnie ich zdolność do dostarczania otoczeniu produktów czy usług, za które otoczenie jest gotowe płacić ceny satysfakcjonujące obie strony transakcji.
• Pokazuje jakość zarządzania, ponieważ wielkość wartości dodanej uzależniona jest od efektywności wykorzystywanych zasobów, czyli wewnętrznego zorganizowania przedsiębiorstwa np. procesu produkcyjnego czy strategii marketingowej,
• Służy do międzybranżowego oraz międzynarodowego porównywania efektywności pracowników, czyli wartość dodana wygenerowana w skali roku na jednego zatrudnionego, ponadto uwzględnia ona przyjęty przez spółkę model biznesowy, a więc spełnia warunki które powinna mieć skuteczna miara oceny.
• Wartość dodana jest istotnym elementem PKB i nie bez znaczenia pozostaje jej wpływ na bogactwo każdego kraju, dlatego tak ważne są inwestycje przedsiębiorców, gdyż ważnym czynnikiem wpływającym na skalę generowanej wartości dodanej ma tzw. uzbrojenie techniczne pracownika, czyli wartość brutto maszyn, urządzeń i środków transportu przypadająca na jednego zatrudnionego.

Wartość dodana jako kategoria oceny efektywności ukazuje też bardzo dobitnie, że wartość budowana jest dzięki trzem wyraźnie zidentyfikowanym grupom interesariuszy, których cele wcale nie muszą być tożsame, a warunkiem sukcesu jest osiągnięcie konsensusu pomiędzy oczekiwaniami tych grup, co należy do zadań menedżerów.

• Dla właścicieli istotne jest pytanie, w jakim stopniu mogą korzystać z dywidendy, nie naruszając zdolności rozwojowych przedsiębiorstwa.
• Kredytodawcy żądają bieżącej zapłaty za użyczone pieniądze, bacząc, aby w dłuższym horyzoncie czasowym otrzymać całość zaangażowanych w firmę środków wraz z należnymi odsetkami.
• Pracownicy z kolei oczekują wynagrodzenia, patrząc bardziej na otoczenie zewnętrzne niż wartość dodaną wytworzoną przez ich firmę oraz perspektywy rozwojowe przedsiębiorstwa.

Z kolei stopa wartości dodanej informuje, jaki procent wartości sprzedanych produktów i usług pozostaje do dyspozycji przedsiębiorstwa po pokryciu kosztów zewnętrznych.

Oblicza się ją jako stosunek wartości dodanej do sprzedaży w ujęciu %. Im wyższa stopa wartości dodanej tym większe szanse na rozwój, gdyż produkty oferowane przez przedsiębiorstwo są zaawansowane pod względem technologicznym, a tym samym ich żywot rynkowy ma dłuższą perspektywę.

Dla prawidłowości wykorzystania wartości dodanej jako miary sukcesu należy używać jej w wielkościach względnych (stopa wartości dodanej w ujęciu %) jak i bezwzględnych. Oczywiście pamiętać należy, żeby wskaźniki te monitorować na osi czasu, gdyż zmiany w generowanej wartości dodanej oraz w wysokości jej stopy należą do podstawowego zestawu wskaźników tzw. systemu wczesnego ostrzegania. Pozwala to na wczesne wykrycie negatywnych zmian strukturalnych w firmie, np. w polityce cenowej i odpowiednio wcześnie zareagować. W dobrze zorganizowanej firmie wskaźnik wartości dodanej do kosztów osobowych winien wynosić 2,5 – 3,0. Miara ta wykorzystywana jest również do pomiaru Kapitału Intelektualnego (VAIC).

W strategii opartej na wartości dodanej tkwi ogromny potencjał rozwojowy, niestety w wielu firmach wciąż niedoceniany, co przekłada się na spore możliwości rozwojowe państwa. Ważnym elementem skuteczności tej strategii jest polityka edukacyjna i naukowa państwa, oparta na poszukiwaniu nowatorskich rozwiązań. Ważne są tutaj zwłaszcza takie obszary jak matematyka, fizyka, informatyka itd..

 

 

 

Marian Ber, ekspert zarządzania finansowego i strategicznego 

 

 

 

Dane Eurostat o kosztach pracy