Pułapki decydowania

Często przywołujemy w społeczności Business Dialog analizy i wnioski Daniela Kahnemana, który otrzymał Nagrdę Nobla za zastosowanie narzędzi psychologicznych w ekonomii.

Poniżej krótkie streszczenie prawidłowości, które wykrył, a które wpływają na nasze podejmowanie decyzji.

Pułapka przywiązania do status quo. Wykazujemy silne upodobanie do rozwiązań, które podtrzymują status quo. Oznacza to bowiem mniejsze psychologiczne ryzyko. Mnogość opcji odbiera chęć ryzyka i chęć wyboru.

Pułapka kosztów utopionych. Podejmujemy decyzje, których uzasadnieniem są dawne wybory, np. poświęcanie mnóstwa czasu na „złego” pracownika, kontynuowanie złych projektów. Kieruje nami świadoma lub podświadoma obawa przed przyznaniem się do błędu i nadzieja, że jakoś to będzie. Inaczej mówiąc jest kara za nietrafne decyzje.

Pułapka dowodów potwierdzających własną tezę. Staramy się racjonalizować podjęte już decyzji, szukamy dowodów na potwierdzenie własnych tez i omijamy informacje, które mogą im przeczyć. Dlaczego? Dokonujemy wyboru w podświadomości, a więc zanim zrozumiemy swoje pobudki. Mamy także skłonność poświęcania większej uwagi rzeczom, które lubimy, znamy niż tym, których nie lubimy. Koncentrujemy zainteresowanie na informacjach, które są zbieżne z naszymi wyobrażeniami.

Pułapka obawy przed przegraną. Ludzie wystrzegają się ryzyka w sytuacji, gdy w definicji problemu jest mowa o zyskach i godzą się na ryzyko, gdy definicja problemu uwypukla straty. Z jednej strony, skutkuje to zbytnią pewnością siebie, a z drugiej – sekuranctwem. Korygujemy nasze oceny lub prognozy „tylko po to, aby się zabezpieczyć.”

Pułapka powrotu do przeszłości. Przywiązujemy nadmierną wagę do zdarzeń, które miały dramatyczny przebieg i wryły nam się głęboko w pamięć.

Pułapka zakotwiczenia. Nadajemy nieproporcjonalnie duże znaczenie pierwszej otrzymanej informacji. Początkowe wrażenia, sądy lub dane są dla naszych późniejszych myśli i ocen jak kotwica dla statku.

Chociaż raczej nie możemy wykryć własnych błędów poznawczych w myśleniu i wnioskowaniu, to u innych je widzimy.

Opr. IDB