Cyfrowe euro – kwestia suwerenności Europy i bezpieczeństwa obywateli

Obszarne fragmenty wystąpienia Fabio Panetty, członka zarządu EBC, w Komisji ECON Parlamentu Europejskiego 18 listopada 2021 r. Kwestia pojawienia się w kilkuletniej perspektywie cyfrowego euro powinna przyczynić się również do refleksji w krajach europejskich, które nie weszły do strefy euro, jak Polska. (red)

Utrzymanie roli pieniądza banku centralnego w erze cyfrowej

Kiedy w lipcu 2021 roku zdecydowaliśmy się rozpocząć  realizację projektu cyfrowego euro, zrobiliśmy to, wiedząc, że mamy poparcie Parlamentu Europejskiego i innych instytucji UE, które uznały wagę tego projektu.

Dlaczego taki projekt jest konieczny?

Wydawanie cyfrowego euro do wykorzystania w płatnościach detalicznych może wydawać się niektórym zbyteczne, biorąc pod uwagę, że Europejczycy mają już dostęp do szerokiej gamy prywatnych cyfrowych środków płatniczych. Należą do nich lokaty bankowe, karty kredytowe i aplikacje mobilne.

Pieniądz banku centralnego jest z definicji najbezpieczniejszą formą pieniądza, ponieważ wspiera go siła, wiarygodność i autorytet państwa.

Prywatne formy pieniądza to zobowiązania prywatnych emitentów. Polegają na solidności emitenta i, ostatecznie, na obietnicy wymienialności na pieniądz banku centralnego. Ale ta obietnica może okazać się efemeryczna, na przykład jeśli emitent nierozważnie zarządza swoją płynnością lub wypłacalnością.

W praktyce wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tych różnic. To właśnie ekonomiści nazywają „racjonalną nieuwagą”. Nie zastanawiamy się dwa razy nad przechowywaniem i wykorzystywaniem naszych pieniędzy za pośrednictwem prywatnych pośredników, ponieważ bez problemu możemy regularnie podchodzić do bankomatu i wypłacać banknoty z naszych lokat. To namacalny dowód na to, że nasze pieniądze w banku są bezpieczne. Utwierdza nas w przekonaniu, że zawsze będziemy mogli otrzymać gotówkę, jeśli o nią poprosimy, a gdy nie będzie można skorzystać z prywatnych form pieniędzy, nadal będziemy mogli dokonywać płatności gotówką.

Kluczem więc jest zaufanie do wymienialności.

Wymienialność na pieniądze banku centralnego na zasadzie „jeden do jednego” zakotwicza zaufanie ludzi do prywatnych pieniędzy.

Nie oznacza to, że inne zabezpieczenia, takie jak regulacje i nadzór bankowy, ubezpieczenie depozytów i funkcja monitorowania rynków kapitałowych, nie są równie ważne i skuteczne. Należy je jednak uzupełnić kotwicą wymienialności jako podstawą utrzymania dobrze funkcjonującego systemu płatności i stabilności finansowej. A to jest warunek wstępny zachowania transmisji polityki pieniężnej, a tym samym ochrony wartości pieniądza i zaufania do waluty.

Dzisiaj ludzie mają łatwy dostęp do pieniędzy banku centralnego w formie gotówki. Ale wiemy, że coraz częściej wolą płacić cyfrowo i robić zakupy online.

 W coraz bardziej cyfrowej gospodarce gotówka mogłaby zostać zmarginalizowana, ponieważ nie służyłaby już potrzebom płatniczym ludzi. A ludzie mieliby niewielką motywację do posiadania gotówki, gdyby nie mogli jej użyć jako środka wymiany.

Powiem jasno: EBC zamierza zapewnić ludziom stały dostęp do gotówki. Ale jednocześnie musimy zapewnić, aby pieniądze banku centralnego pozostały w pełni użyteczne i mogły stanowić skuteczną kotwicę w czasie, gdy zmieniają się zachowania płatnicze. I tu właśnie wkracza nasza praca nad cyfrowym euro: umożliwiłoby to ludziom dalsze korzystanie z pieniędzy banku centralnego jako środka wymiany w erze cyfrowej.

Jednak spadek wykorzystania gotówki nie jest jedynym czynnikiem, który może zmienić krajobraz płatności w nadchodzących latach.

 

Monetarna suwerenność europejska

Pozaeuropejscy dostawcy usług płatniczych obsługują już około 70% europejskich transakcji płatniczych kartą, a jeśli udział tych dostawców będzie nadal rósł, pojawiłyby się poważne pytania dotyczące autonomii Europy w zakresie płatności, z potencjalnymi konsekwencjami dla użytkowników. Podam przykład: dzisiaj wielu Europejczyków może korzystać ze swoich kart debetowych – takich jak niemiecka EC-Karte czy włoski Bancomat – za granicą, dzięki istniejącej umowie między ich bankami a międzynarodowymi firmami obsługującymi karty kredytowe. Jednak w przypadku niektórych systemów kart debetowych to wykorzystanie w ustawieniach transgranicznych może zostać ograniczone w przyszłości, ponieważ zależy to od ciągłej gotowości międzynarodowych systemów kart do świadczenia takich usług.

Co więcej, chociaż absorpcja aktywów cyfrowych, takich jak kryptowaluty i stablecoiny – a także ich zasięg w płatnościach – pozostaje do tej pory ograniczona, to jednak szybko rosną: kapitalizacja rynkowa stablecoinów wzrosła z 5 miliardów USD do USD 120 miliardów od początku 2020 roku.

Równolegle do świata usług finansowych weszły wielkie firmy technologiczne. Jeśli te dwa trendy się spotkają, funkcjonowanie światowych rynków finansowych może ulec zmianie, a tradycyjne usługi płatnicze mogą zostać wyparte.

Te zmiany oznaczają, że istnieje powód do przedefiniowania krajobrazu regulacyjnego i nadzorczego, ale to może nie wystarczyć.

 Obecność cyfrowego euro może zmniejszyć ryzyko, że funkcjonowanie i konkurencja w europejskich płatnościach może zostać zmienione przez dominację cyfrowych środków płatniczych zarządzanych przez podmioty zagraniczne i duże technologie o przewagi skali i informacyjnej. Jeżeli chcemy zachować otwarte, równe szanse w płatnościach i suwerenności monetarnej, powinniśmy zacząć działać już dziś.

 

Projektowanie cyfrowej waluty detalicznego banku centralnego

 

Chociaż osoby fizyczne mogą obecnie mieć dostęp tylko do pieniędzy banku centralnego w formie fizycznej, nie jest to jedyna istniejąca forma pieniądza banku centralnego.

Banki uzyskały dostęp do cyfrowej waluty banku centralnego za pośrednictwem tak zwanych usług TARGET od dłuższego czasu, a Eurosystem pracuje obecnie nad nową skonsolidowaną platformą TARGET, oferującą rynkowi ulepszone i unowocześnione usługi.

W lipcu 2021 r. Rada Prezesów EBC podjęła decyzję o uruchomieniu nowego strumienia prac Eurosystemu. Projekt cyfrowego euro ma na celu zapewnienie, że każdy może korzystać z pieniędzy banku centralnego w formie cyfrowej do codziennych transakcji. Umożliwiłoby to również użytkownikom korzystanie z wysokich standardów prywatności. Dzięki cyfryzacji płatności każda pojedyncza transakcja zawiera dużą ilość danych osobowych, które są często wykorzystywane przez prywatne firmy do różnych celów. Regulacje dokładają wszelkich starań, aby uniknąć nadużywania tych danych, ale często mają trudności z dotrzymaniem kroku innowacjom technologicznym. Co jednak najważniejsze, EBC nie ma żadnego interesu handlowego w monetyzacji danych użytkowników, więc cyfrowe euro poprawiłoby dobrobyt obywateli, dając im możliwość korzystania z formy pieniądza cyfrowego, która chroni ich prywatność.

Wreszcie, cyfrowe euro zapewniłoby nowe możliwości biznesowe i działałoby jako katalizator postępu technologicznego i innowacji w sektorze prywatnym. Stworzyłoby to równe szanse dla pośredników finansowych i wzmocniłoby ich konkurencyjność. I dałoby im możliwość nie tylko dystrybucji pieniędzy banku centralnego, ale także rozwoju nowych usług z „cyfrowym euro w środku”.

Przez najbliższe dwa lata będziemy badać kluczowe kwestie związane z projektowaniem i dystrybucją cyfrowego euro.

Będziemy musieli znaleźć odpowiednią równowagę między różnymi priorytetami.

 

Uatrakcyjnienie cyfrowego euro dla konsumentów

 

Jak już wspomniano, cyfrowe euro byłoby dostępne do codziennych transakcji dla wszystkich potencjalnych użytkowników. Jednak zdecydowana większość transakcji prawdopodobnie będzie dotyczyć codziennych zakupów konsumentów w „punktach interakcji” (innymi słowy, płatności w sklepach fizycznych, od osoby do osoby i online).

Konsumenci będą używać cyfrowego euro tylko wtedy, gdy jest ono powszechnie akceptowane do płatności, a sprzedawcy będą chcieli mieć pewność, że wystarczająca liczba konsumentów będzie chciała z niego korzystać. W praktyce, chociaż często wspominamy o ryzyku dla stabilności finansowej, które pojawiłoby się, gdyby cyfrowe euro odniosło zbyt duże sukcesy, w równym stopniu musimy zająć się odwrotnym ryzykiem – ryzykiem, że nie odniesie wystarczającego sukcesu. Aby odnieść sukces, cyfrowe euro musi być atrakcyjne dla użytkowników, zapewniając tani, wydajny środek płatniczy, który jest dostępny wszędzie.

Aby dowiedzieć się, czego chcą użytkownicy, na etapie dochodzenia będziemy intensywnie współpracować z opinią publiczną, kupcami i innymi zainteresowanymi stronami.

Wniosek

Skuteczne kształtowanie polityki wymaga myślenia przyszłościowego. Banki centralne muszą wprowadzać innowacje w obliczu zmieniających się nawyków płatniczych i zmian na świecie. Projektując cyfrowe euro, musimy wziąć pod uwagę nie tylko dzisiejszy krajobraz płatności, ale także krajobraz przyszłości, który może charakteryzować się nowymi podmiotami, nowymi zasobami cyfrowymi i nowymi rozwiązaniami płatniczymi.

Stawka jest tutaj wysoka, a my jesteśmy na niezbadanych wodach. Chcemy działać szybko, ale nie możemy się spieszyć. Musimy poświęcić trochę czasu, aby rozważyć wszystkie aspekty, aby pieniądze banku centralnego nadal odgrywały swoją rolę jako kotwica stabilności w sercu systemu płatniczego i finansowego.

Pełna wypowiedź jest TUTAJ