Branża motoryzacyjna – wyzwania, prognozy i wpływ na światową gospodarkę

Nie tylko Europa stoi w obliczu nowych wyzwań. Bez przesady można powiedzieć, że jesteśmy jako ludzkość w punkcie zwrotnym historii. Spośród czterech jeźdźców Apokalipsy mieliśmy już pandemię, potem wojnę, teraz grozi nam katastrofa klimatyczna i głód w rejonach Globalnego Południa. Miejmy nadzieję, że czwarty jeździec Apokalipsy spadnie z konia i antropocen się nie skończy. 

Motoryzacja to najbardziej zglobalizowana gałąź gospodarki.

Rocznie na wszystkich pięciu kontynentach produkuje się ok. 78 mln samochodów, a przemysł motoryzacyjny odpowiada za 3 proc. światowego PKB. W Europie pracuje w branży ok. 12,6 mln osób, co daje 6% z ogółu zatrudnionych obywateli UE. W Polsce 14 fabryk światowych producentów w połączeniu z ponad 1100 polskich kooperantów generuje aż 8 proc. PKB i odpowiada za 21 proc. eksportu. Nasz kraj jest piątym w Europie i dziewiątym na świecie producentem aut i podzespołów.

Branża motoryzacyjna to zarazem najbardziej innowacyjna gałąź gospodarki. W Niemczech prawie 2/3 nakładów na B&R to środki wydawane na rozwój nowych technologii po to, by spełniać surowe normy emisji nakładane przez UE, zachować zasady zrównoważonego rozwoju w produkcji,  a jednocześnie zaspokajać rosnące  wymagania klientów

Główne wyzwania dla przemysłu motoryzacyjnego, przechodzącego obecnie w czwartą rewolucję przemysłową (Industry 4.0) to dekarbonizacja, digitalizacja i związany z nią wykładniczy wzrost znaczenia narzędzi cyfrowych (roboty, coboty, systemy cyberfizyczne, centra danych (big data), zapewnienie ciągłości i jakości łańcuchów dostaw oraz strukturalne zmiany na rynku pracy (nowe kompetencje cyfrowe).

Dekarbonizacja

Dla branży motoryzacyjnej Europejski Zielony Ład i Fit For 55 nie są luksusem, a polityka klimatyczna UE nie jest hamulcem, ale wyzwaniem i realną inwestycją w gospodarkę zrównoważoną, a przez to w dłuższej perspektywie bardziej opłacalną i odporną na kryzysy. Celem producentów aut jest zapewnienie mobilności bezemisyjnej i bezwypadkowej. Od 2035 w Europie nie będzie produkcji aut z napędem konwencjonalnym.

Nie ma odwrotu nie tylko od mobilności bezemisyjnej, ale i od bezemisyjnej produkcji, również z powodu ograniczeń finansowania nowych projektów przez rynki finansowe. Raport wpływowej organizacji Transport & Environment (T&E) z siedzibą w Brukseli pokazał ostatnio, że szybsze przejście na produkcję o zerowym śladzie węglowym i elektromobilność przyniesie wzrost kapitalizacji giełdowej firm motoryzacyjnych. Zrównoważony rozwój czyli ograniczenie i bardziej efektywne wykorzystanie zasobów, przejście na niskoemisyjną gospodarkę o obiegu zamkniętym z wykorzystaniem nowoczesnych technologii cyfryzacji to najpoważniejsze wyzwanie dla branży automotive, a jednocześnie jedyny sposób na powstrzymanie kryzysu klimatycznego, kryzysu migracyjnego i rosnących nierówności społecznych.  

Duży  ślad węglowy i wysoka emisja CO2 plus energia elektryczna oparta na węglu są sporym zagrożeniem dla konkurencyjności polskiej gospodarki, która jest niezwykle energochłonna (najwyższy w UE odsetek emisji CO2 na jednostkę wytworzonego PKB:  1,22% przy średniej unijnej 0,18%). To plasuje nas (wg. Indeksu Odpowiedzialnego Rozwoju przygotowanego przez PIE na 126. miejscu (na 159 badanych krajów) czyli w gronie państw o najbardziej szkodliwym oddziaływaniu na globalny klimat. Powoli staje się to barierą wejścia na polski rynek kolejnych inwestorów. 

Digitalizacja 

Tzw. big data są paliwem nowoczesnego przemysłu. Ich zbieranie, analiza, przetwarzanie i zastosowanie w przemyśle są konieczne dla funkcjonowania nowoczesnej gospodarki. Przemysł 4.0 zakłada kompleksową digitalizację wszystkich aktywów fizycznych firmy i integrację cyfrowych ekosystemów z partnerami w całym łańcuchu wartości.

Cyfryzacja jest warunkiem rozwoju zaawansowanej produkcji (AMT – Advanced Manufacturing Technology). Obejmuje robotykę i inne formy automatyzacji oraz cyfrowo zintegrowane i zasilane danymi systemy maszyn i urządzeń. Tylko taka forma produkcji i sprzedaży pozwoli na większą konkurencyjność europejskiej motoryzacji i tworzenia wysokowartościowych miejsc pracy przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju.

Rynek pracy

Europa potrzebuje kilkuset tysięcy osób o umiejętnościach cyfrowych, które w połączeniu z kompetencjami branżowymi i – co ważne! – społecznymi (współpraca) będą w stanie spełnić oczekiwania pracodawców.  Do zmiany jest program nauczania zawodowego i kształcenia inżynierskiego do potrzeb Przemysłu 4.0. Konieczne jest odrzucenie tradycyjnego modelu „myślenia silosowego” na rzecz procesowego myślenia zintegrowanego. Podstawowym zadaniem działów HR jest pozyskać i utrzymać talenty na bardzo konkurencyjnym i usieciowionym rynku, gdzie pracownicy mogą pracować zdalnie ponad granicami państw narodowych. Z kolei pracownicy muszą wziąć osobistą odpowiedzialność  za swoją ścieżkę edukacji i zaakceptować konieczność uczenia się przez całe życie.

Odporne łańcuchy dostaw

Przechodzenie z silników wewnętrznego spalania na napędy zelektryfikowane zmusza firmy motoryzacyjne do poszukiwania nowych dostawców do produkcji zupełnie innych aut. Zapewnienie zasobów do produkcji w nowoczesnym przemyśle to jeden wielki, ciągły i dynamiczny proces zmian i optymalizacji. Dlatego zarządzanie bezpieczeństwem łańcucha dostaw staje się jednym z najważniejszych wyzwań. Chodzi o automatyzacje zarządzania bezpieczeństwem łańcucha dostaw (just in time, just in sequence), zarządzania ryzykiem, szybszą wprowadzanie, ocenę i weryfikację dostawców oraz ciągłe monitorowanie ryzyka i zgodności z przepisami

Niedawno na zlecenie Komisji Europejskiej organizacja pod nazwą European Cluster Collaboration Platform (ECCP) przeprowadziła ankietę pt. Survey on Bulding Supply Chain Resilience in Europe, czyli jak zbudować odporne na zaburzenia łańcuchy dostaw. Celem jest zebranie propozycji przedsiębiorstw dot. rozwiązania problemu zakłóconych łańcuchów dostaw spowodowanych pandemią, a potem wojną w Ukrainie. Inwestorzy dalej postrzegają Polskę jako kraj stabilnej gospodarki, wykształconych i proaktywnych pracowników oraz dobrze skrojonych narzędzi wsparcia.

 

 

Ewa Łabno-Falęcka, Mercedes-Benz Manufacturing Poland

Na zdjęciu fabryka firmy w Jaworze.

Artykuł ukazał się jednocześnie w wydaniu Dziennik Gazeta Prawna 6.09.2022

 

Powyższy temat był omawiany – z udziałem Ewy Łabno-Falęckiej – na Konferencji Business Dialog „Azymut dla CFO” 6.09.2022 na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych.