FinanseKDF Dialog

Co firmy powinny wiedzieć o bankowości w czasach ESG?

Osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju w Unii Europejskiej wymaga przekierowania przepływów kapitału w stronę zrównoważonych inwestycji. W związku z tym powstały wytyczne dla banków i firm inwestycyjnych związane z uwzględnianiem w ocenie ryzyka aspektów zrównoważonej działalności gospodarczej, czyli czynników społeczne i środowiskowe ESG.

Ważne są dla każdego klienta banku, a szczególnie firm, bowiem zmieniając sposób jego postrzegania i traktowania. Nowe produkty bankowe będą zgodne z tymi wytycznymi.

 Od 30 czerwca 2021 r. zaczęła obowiązywać środowisko instytucji finansowych  finalna wersja Wytycznych dotyczących udzielania i monitorowania kredytów (EBA/GL/2020/06) ”Wytyczne”, które mają zastosowanie do wszystkich instytucji kredytowych w Europie i mają wpływ na istniejące instrumenty kredytowe, w tym ich refinansowanie, a także na nowe instrumenty kredytowe.

Wytyczne określają oczekiwania nadzorcze w zakresie standardów podejmowania, zarządzania i monitorowania ryzyka kredytowego, a także zapewniają odpowiednie praktyki w obszarach takich jak ochrona konsumentów i przeciwdziałanie praniu pieniędzy.

 

Kluczowe cele Wytycznych:

  • Poprawa praktyk stosowanych przez instytucje i związanych z nimi zasad zarządzania, procesów i mechanizmów w zakresie udzielania kredytów;
  • Zapewnienie, że praktyki instytucji są dostosowane do zasad ochrony konsumentów i respektują sprawiedliwe ich traktowanie;
  • Zapewnienie wprowadzenia przez instytucje ostrożnych standardów udzielania kredytów, aby zapobiec sytuacji, w której nowo powstałe kredyty będą w przyszłości zagrożone.

Wytyczne prezentują kompleksowe podejście EBA do procesu udzielania kredytów i koncentrują się na 5 obszarach:

  • Udzielanie kredytów – określenie wymogów dotyczących gromadzenia informacji i danych od kredytobiorców, dokumentacji oraz wymogów w zakresie oceny zdolności kredytowej kredytobiorców.
  • Zarządzanie – sprecyzowanie wewnętrznych zasad zarządzania i kontroli w odniesieniu do procesu udzielania kredytów i podejmowania decyzji kredytowych, ze szczególnym zwróceniem uwagi na kwestie AML, uwzględnienia czynników środowiskowych, społecznych i związanych z zarządzaniem oraz finansowania opartego na technologii.
  • Polityka cenowa – określenie oczekiwań organów nadzoru w zakresie polityki cenowej opartej na ryzyku, z uwzględnieniem szeregu elementów, które instytucje powinny brać pod uwagę i odzwierciedlić przy wyznaczaniu cen nowo udzielanych kredytów.
  • Wycena – określenie oczekiwań nadzoru dla niezależnych rzeczoznawców oraz warunków umożliwiających stosowanie przez instytucje zaawansowanych modeli statystycznych lub wycenę, monitorowanie i aktualizację wyceny różnych form zabezpieczeń.
  • Monitorowanie – bieżący monitoring ryzyka kredytowego i ekspozycji kredytowych, w tym ustanowienie efektywnego systemu wczesnego ostrzegania.

Harmonogram wdrażania Wytycznych:

W związku z pandemią COVID-19, przedłużone zostało wdrożenie tej regulacji i zastosowano jej trzyetapową implementację:

  • w odniesieniu do nowo udzielanych  kredytów,  Wytyczne mają zastosowanie od 30 czerwca 2021 r.;
  • w odniesieniu do kredytów, które istnieją już na datę obowiązywania, a których warunki zostały zmienione po dacie obowiązywania, w wyniku renegocjacji lub zmiany warunków umownych,  Wytyczne będą miały zastosowanie od dnia 30 czerwca 2022 r.;
  • w odniesieniu do istniejących kredytów, pełne wymogi dotyczące monitoringu będą obowiązywały od 30 czerwca 2024 r. Dla kredytów udzielonych przed 30.06.2021r., instytucje będą miały tym samym czas na identyfikację luki w danych i dostosowanie procesu monitoringu i infrastruktury technicznej niezbędnej do pełnego wdrożenia tego procesu – do dnia 30 czerwca 2024 r.

Jeden z kluczowych obszarów oddziaływania Wytycznych odnosi się bezpośrednio do aspektu ESG i uwzględniania tego aspektu w działalności kredytowej:  

Udzielanie kredytów „zrównoważonych środowiskowo” wymaga opracowania:

  • Szczegółowych zasad udzielania: Instytucje, które przyznają lub planują przyznawać kredyty zrównoważone środowiskowo, powinny opracować w ramach swoich zasad postępowania i procedur w zakresie ryzyka kredytowego szczegółowe zasady polityk i procedur udzielania kredytów zrównoważonych środowiskowo, obejmujące udzielanie tego rodzaju kredytów i ich monitorowanie;
  • Określenia kryteriów dla uznania kredytu za zrównoważony środowiskowo – zasady powinny przedstawiać listę projektów i działań, jak również kryteriów, które instytucja uznaje za kwalifikujące się do kredytów zrównoważonych środowiskowo, lub odnieść się do odpowiednich istniejących standardów udzielania kredytów zrównoważonych środowiskowo, które określają, jakiego rodzaju kredyty uznaje się za zrównoważone środowiskowo;
  • Monitorowania odpowiedniego wykorzystania środków – zasady powinny określać proces, w którym instytucje oceniają, że zyski z instrumentów kredytowych zrównoważonych środowiskowo, których udzieliły, wykorzystano na działania zrównoważone środowiskowo (gromadzenie informacji, ocena spełnienia kryteriów, zapewnienie monitorowania przez kredytobiorców, regularne monitorowanie – żądanie informacji);
  • Uwzględnienia własnej strategii sustainable finance – Instytucje powinny określić cele jakościowe oraz – w stosownych przypadkach – ilościowe, aby wspierać rozwój i integralność udzielania kredytów zrównoważonych środowiskowo, jak również oceniać, w jakim zakresie rozwój ten wpisuje się w ogólne cele związane z klimatem i równowagą środowiskową lub przyczynia się do ich realizacji.

 

Uwzględnienie w działalności kredytowej  ryzyka ESG – obszary wdrożenia:

  • Organizacja procesu kredytowego – w przypadku bardziej ryzykownych sektorów należy rozważyć indywidualną ocenę i opracować szczegółowe wytyczne w procesie kredytowania;
  • Analiza przepływów – analiza przepływów pieniężnych powinna uwzględniać analizę wrażliwości oraz testy warunków skrajnych dla każdego sektora. Należy rozważyć opracowanie szczegółowych wytycznych dla kluczowych sektorów, w tym zasad dotyczących korekt przepływów pieniężnych – które powinny uwzględniać główne czynniki ryzyka zidentyfikowane dla sektora;
  • Rating – przy określaniu ratingów można stosować usystematyzowane podejście eksperckie w zależności od dostępnych prognoz (m.in. ewolucja kluczowych czynników ryzyka) i celów (np. kalibracja do prognozowanego DR);
  • Wewnętrzne limity i apetyt na ryzyko – aby odzwierciedlić strategię biznesową, zmianę struktury portfela i wyniki testów warunków skrajnych, wewnętrzne limity powinny odzwierciedlać cel jakim jest ograniczenie ryzyka ESG;
  • Wycena zabezpieczeń – ryzyko sektorowe, a także zużycie energii mają wpływ na przyszłą wartość zabezpieczenia, np. efektywność energetyczna budynków;
  • Polityka cenowa – wycena powinna odzwierciedlać strategię biznesowa (w tym cele ESG). Oznacza to, że w przeciwieństwie do sektorów o niskim ryzyku ESG, tzw. zielone sektory powinny być promowane przy określaniu ceny (np. ze względu na zielone obligacje sektory zielone powinny mieć dostęp do tańszego finansowania w przeciwieństwie do tzw. sektorów brązowych, którym towarzyszy podwyższone ryzyko ESG);
  • ICAAP oraz Testy Warunków Skrajnych – w przypadku sektorów brązowych wymagany jest większy kapitał wewnętrzny ze względu na ich zwiększone ryzyko odzwierciedlone w gorszych ratingach (na skutek ESG).

Wracając do kwestii harmonizacji i dążenia do ujednolicania przepisów, realizując zalecenia określone w dyrektywach unijnych (np. CRD V), EBA opracowała i opublikowała 23 czerwca 2021 r. Raport dotyczący zarządzania i sprawowania nadzoru nad zarządzaniem ryzykami ESG. Raport ten zawiera przede wszystkim następujące porządkujące kwestie:

  • jednolitą definicję ryzyk ESG;
  • kryteria, parametry i wskaźniki, za pomocą których organy nadzoru oraz banki i firmy inwestycyjne mogą ocenić wpływ krótko-, średnio- i długoterminowych ryzyk ESG; 
  • zasady uwzględniania ryzyk ESG w sposób proporcjonalny w wewnętrznych ramach zarządzania i zarządzania ryzykiem oraz w strategiach;
  • propozycje dotyczące sposobu włączenia ryzyk ESG do procesu przeglądu oceny nadzorczej.

 

Ryzyko ESG dla instytucji zostało zdefiniowane  jako negatywna materializacja czynników ESG poprzez ich kontrahentów lub zainwestowane aktywa.

Czynnik ESG (ESG factor) został zdefiniowany jako taki, który zawiera co najmniej jedną z poniższych cech wewnętrznych, które mogą potencjalnie łączyć się ze sobą:

Czynniki tradycyjnie uważane za niefinansowe: odzwierciedlające cechy, takie jak: emisje gazów cieplarnianych, ślad środowiskowy, dobrobyt społeczny, ubóstwo, równość prawa i etyka, oprócz tych czynników, które były tradycyjnie brane pod uwagę finansowych, takich jak zyski, kapitał i koszty.

Niepewność wpływu: odnosi się do niepewności co do czasu wystąpienia wpływu tych czynników, ponieważ wpływy te mogą wystąpić w dowolnym momencie (krótko, średnio i/lub długoterminowo) i wywołać skutki w bardzo różnych okresach. Ważne jest, aby uniknąć nieporozumień, że czynniki ESG mają znaczenie tylko w perspektywie średnio- i/lub długoterminowej, ponieważ stwarzają również ryzyko w krótkim okresie, takie jak ostre zagrożenia dla środowiska i nagłe wdrożenie polityki ochrony środowiska.

Negatywne ekonomiczne efekty zewnętrzne: niektóre czynniki ESG, takie jak emisje gazów cieplarnianych, zanieczyszczenie, dobrobyt społeczeństwa jako całości i ubóstwo, są przedmiotem szczególnej troski szerszej opinii publicznej. Chociaż odzwierciedlają wpływ sumy jednostek działalności, nie są one ujęte w sprawozdaniach finansowych, co oznacza, że koszty tych działań ponoszą osoby trzecie lub ogół społeczeństwa i nie są w pełni uwzględniane przez mechanizmy rynkowe. Dla przykładu: „zbiorczy” koszt emisji gazów cieplarnianych generowany przez podmiot. Wobec braku cen emisji dwutlenku węgla, które odpowiednio uwzględniają efekty zewnętrzne związane z klimatem, rynki finansowe nie są w stanie w pełni odzwierciedlić związanego z nimi ryzyka cenowego

Wzorce wynikające z łańcucha wartości: odnoszą się do wpływu działań podmiotu i jego interakcji z różnymi interesariuszami w ramach łańcucha wartości wyższego i niższego szczebla. W kontekście tych działań podmiot może napotkać pośrednio, poprzez swoich dłużników i wierzycieli, różne czynniki ESG.

Zwiększona wrażliwość na zmiany w politykach publicznych: sygnatariusze Porozumienia Paryskiego i państwa członkowskie ONZ objęte SDGs (Sustainable Development Goals)  zobowiązały się do podjęcia ambitnych wysiłków na rzecz realizacji założonych celów i zadań, co implikuje istotne zmiany w zakresie polityki publicznej i ram regulacyjnych. W szczególności wysiłki mające na celu ograniczenie zmian klimatu i złagodzenie skutków innych problemów środowiskowych mogą pociągać za sobą znaczące zmiany regulacyjne i prowadzić do szerszych zmian strukturalnych, które są trudne do przewidzenia.

Dorota Godziuk, FinBan https://finban.pl/